Độc đáo Lễ cúng Ché của đồng bào Êđê

Ngày 16.4, tại Không gian Làng dân tộc Êđê, Khu các làng dân tộc II, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), Đoàn nghệ nhân tỉnh Đắk Lắk đã tái hiện Lễ cúng Ché để "nhập gia" cho Ché, cũng như cầu phước lành, may mắn cho gia chủ.

Với đồng bào Êđê và các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên, Ché được xem là một tài sản quý. Ché không chỉ thể hiện sự sung túc, sức mạnh của dòng tộc mà còn là một phần sính lễ trong cưới hỏi hay vật phẩm phải đền bù khi xử phạt, làm quà biếu, đón một sinh linh gia nhập cộng đồng cho đến khi kết thúc một kiếp người...Sau khi mua Ché về, mỗi gia chủ đều phải làm lễ cúng để nhập gia cho ché. Lễ cúng mang ý nghĩa thông báo cho họ hàng, bà con trong buôn làng được biết và đến chia vui cùng gia đình đã mua được một chiếc ché quý. Kể từ đây, ché chính thức được coi như một thành viên, được quan tâm, đối xử như con người và chung sống lâu dài, hòa thuận với gia đình. Cũng như vậy, khi không còn sử dụng mà bán hay cho ché đi, họ làm lễ cúng chia tay, tiễn biệt. Nếu không may làm bể ché thì phải cúng tạ lỗi với thần linh và chủ ché.

Tham gia Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4/2023, đoàn nghệ nhân tỉnh Đắk Lắk đã tái hiện Lễ Cúng ché với một số lễ vật như 1 con heo, 3 ché rượu, 6 vòng đồng, 3 chuỗi hạt, 3 chén đồng, 3 tô đồng, 1 mâm đồng… Nghi lễ diễn ra linh thiêng với 3 bài cúng là “Bhat Tao” (mời gọi tổ tiên ông bà đến dự nghi lễ cúng Ché),  “M’ngăt Čeh” (Đưa hồn chiêng vào nhà) và “Yang Asêi” (Cúng cho chủ nhà, gia đình và dòng họ) mang ý nghĩa thiêng liêng, cấu mong bình an, hạnh phúc, sum túc cho gia chủ.

Thầy cúng bắt đầu tiến hành nghi lễ cúng thần linh

Điểm độc đáo trong Lễ cúng Ché là nghi thức đeo vòng đồng, chuỗi hạt vào tai và cổ ché với ngụ ý kể từ đây Ché sẽ được đối xử như con người. Sau lễ cúng, thầy cúng sẽ đeo chiếc vòng đồng vào cổ tay người được làm lễ, biểu thị cho lời hứa hẹn, lời cam kết của họ trước thần linh và cộng đồng trước sự chứng kiến của tập thể.

Các vòng đồng được gắn vào cổ ché với ngụ ý kể từ đây ché sẽ được đối xử như con người, sống hòa thuận với gia đình

Sau nghi thức, đại diện gia đình cảm ơn họ hàng, bà con buôn xa, buôn gần đã tới tham dự và mời mọi người ở lại dùng cơm, uống rượu mừng cho gia chủ đã sắm được ché quý.

Sau buổi lễ, thầy cúng sẽ mời mọi người ăn một ít thịt gà, xôi và uống rượu để lấy may mắn

Tin, ảnh: Diệu Hằng