Một người Dao thành thạo đàn tính, hát then

            Mấy năm gần đây, người dân tộc Tày - Nùng sống tại các địa phương trong tỉnh Đăk Lăk đã thành lập nhiều câu lạc bộ (CLB) đàn tính, hát then do những nghệ nhân say mê đàn và hát dân ca quê hương sáng lập lập để vui chơi giải trí những lúc nhàn rỗi, làm vơi đi nỗi nhớ quê hương sau nhiều năm đi làm ăn xa, đồng thời giúp cho thế hệ trẻ gìn giữ và bảo tồn giá trị văn hóa của dân tộc mình. Hầu như nơi nào có dân tộc Tày - Nùng sinh sống là nơi đó thành lập CLB đàn tính hát then, như CLB “Đàn và hát dân ca quê hương xã Quảng Hiệp”, “CLB đàn tính hát then xã Ea M’droh” (huyện Cư M’gar); “CLB đàn tính hát then xã Ea Tam” (huyện Krông Năng); “CLB đàn tính hát then xã Cuôr Knia” (huyện Buôn Đôn)… Đặc biệt, tại xã Ea M’droh có một người đàn ông dân tộc Dao say mê tiếng đàn, điệu hát dân ca đó, nên đã tham gia sinh hoạt cùng CLB. Người nghệ nhân độc đáo này là anh Lý Văn Khe (sinh năm 1967), quê ở tỉnh Cao Bằng di cư vào xã Ea M’droh từ năm 1996. Qua tìm hiểu tôi được biết, từ khi vào đây sinh sống xen kẽ với cộng đồng người Tày - Nùng, nên trong sinh hoạt hàng ngày anh Khe đã tập nói thông thạo tiếng Tày - Nùng, đến khi CLB đàn tính hát then tại địa phương thành lập, thỉnh thoảng được nghe tiếng đàn, điệu hát những lúc CLB luyện tập, niềm đam mê đã trỗi dậy trong anh, nên anh đã tham gia vào sinh hoạt cùng CLB. Trong Lễ hội Lồng tồng tổ chức tại thôn 3 xã Cư M’gar dịp đầu xuân 2014, những ai được xem “CLB đàn tính hát then xã Ea M’droh” biểu diễn giao lưu sẽ không thể ngờ trong một tiết mục đàn tính hát then của xã Ea M’droh lại có một nghệ nhân người dân tộc Dao, bởi tay đàn, giọng hát của anh quá thuần thục và điêu luyện nên không ai có thể phân biệt được.

Anh Lý Văn Khe (người thứ 2 bên trái qua) đang biểu diễn tại Lễ hội Lồng tồng năm 2014

Nghệ nhân Lý Văn Khe cho biết: “Người dân tộc Dao có những điệu hát như mừng nhà mới, nam nữ hát giao duyên, hát rước dâu… và có nhạc cụ Phằn tỵ (Kèn), Pó lò giỗ (chiêng, trống) nhưng từ khi di cư đi làm ăn ở quê hương mới đã không còn được lưu giữ. Hiện nay tại xã tôi có nhiều người dân tộc Dao sinh sống nhưng điệu hát và các nhạc cụ bị quên lãng đã lâu. Bản thân tôi say mê đàn hát nên đã tham gia sinh hoạt, tập luyện cùng CLB đàn tính hát then của người dân tộc Tày - Nùng”.

Anh Lý văn khe đang đánh Đàn tính cho các cháu nghe

 “CLB đàn tính hát then xã Ea M’droh” được thành lập từ đầu năm 2012, hiện nay có 10 thành viên tham gia, CLB rất mừng vì có nghệ nhân Lý Văn Khe là người dân tộc Dao nhưng nhiệt tình, say mê, gắn bó với CLB với bản sắc văn hóa của dân tộc Tày - Nùng, anh học đàn, hát rất nhanh. Thời gian đầu tham gia CLB anh mới tập luyện khoảng 10 buổi đã đàn hát thông thạo. 

Những lúc nhàn rỗi hoặc ở nhà trông cháu, anh Khe lại đàn hát, mấy đứa cháu nhỏ cũng xúm quanh xem ông và bi bô tập hát theo, những ai chứng kiến cũng cảm thấy thú vị và vui mừng vì xã Ea M’droh có một người nghệ nhân độc đáo như vậy.

  Nguyễn Trung Hải