Tết của người Lào trên đất Tây Nguyên

 Cứ vào dịp trung tuần tháng 4 dương lịch hằng năm, cộng đồng người Lào đang sinh sống tại buôn Trí A (xã Krông Na, huyện Buôn Đôn) lại tưng bừng vui đón Tết cổ truyền Bunpimay, với những nét văn hóa truyền thống đặc sắc của dân tộc, như: thả hoa đăng, tắm Phật, buộc chỉ tay, té nước và múa Lăm vông… 

 Từ sáng sớm, những người Lào đang cư trú trên địa bàn xã Krông Na đã tấp nập đổ về đảo Sê Nô (trên sông Sêrêpốk, thuộc Trung tâm Du lịch Buôn Đôn), trong bộ trang phục truyền thống với nét mặt hồ hởi phấn khởi vui đón mừng năm mới. Hòa cùng không khí háo hức chào đón Tết của cộng đồng người Lào còn có sự hiện diện của đông đảo người dân của 17 dân tộc anh em cùng sinh sống trên địa bàn. Năm nay Tết Bunpimay được tổ chức trang trọng, theo đúng nghi thức hành lễ truyền thống của cộng đồng Lào. Mở đầu là Lễ “Xày bạt” - “Tắc bạt” – nghĩa là dâng quà – nhận quà cho các sư. Theo đó trước khi các lễ nghi chính thức bắt đầu, đồng bào dâng xôi, quà, bánh kẹo, bày tỏ tấm lòng thành, trân trọng đối với các nhà sư. Sau đó mọi người cùng nhau tịnh tâm, hướng về cội nguồn, nghe những lời cầu chúc năm mới và tham gia lễ hội hoa đăng, thả bè - xả xui với ý nghĩa xua đi mọi rủi ro trong năm cũ. Kết thúc phần lễ thả hoa đăng, các nhà sư đọc kinh “Bột tuột Sù khoẳn” - một trong những nghi lễ gọi hồn về cho thể xác khỏe mạnh, tâm tịnh, trí sáng. Cũng trong ngày Tết Bunpimay của các bộ tộc Lào không thể thiếu nghi thức buộc chỉ tay. Theo phong tục, khi khách đến xông nhà, chủ nhà buộc chỉ trắng, xanh, đỏ vào cổ tay để cầu chúc sức khỏe và hạnh phúc trong năm mới.

 Tham dự Tết Bunpimay, mọi người cùng hành lễ Đắp Tháp cát, một trong những phong tục lâu đời của các bộ tộc Lào để cầu chúc sức khỏe, bình an. Sau các nghi thức hành lễ dân gian, người dân cùng tham dự lễ hội Té nước (Lễ hội Bun Hốt Nậm). Để tỏ lòng tôn kính, người trẻ tuổi thường té nước vào người lớn chúc sức khỏe sống lâu và cầu thịnh vượng; bạn bè té nước vào nhau để cầu chúc năm mới mọi sự tốt lành. Kết thúc phần lễ, mọi người cùng bước vào phần hội qua điệu múa Lăm vông. Các cô gái Lào xinh đẹp, duyên dáng cùng du khách giao lưu với nhau qua điệu múa truyền thống của người Lào, dưới nền nhạc của bài hát Hoa đẹp Chăm pa. Chung vui trong dịp Tết cổ truyền Bunpimay, du khách còn được thưởng thức văn hóa ẩm thực đặc sắc của người Lào qua việc thưởng thức món Lạp với xôi. Lạp có nghĩa là may mắn – món ăn dùng để dọn ra trong những dịp đặc biệt hoặc cho khách danh dự. Lạp được chế biến bằng thịt băm nhuyễn qua bàn tay khéo léo, tài hoa của người phụ nữ Lào. 

          Được biết, cộng đồng người Lào hiện diện trên biên giới Tây Nguyên vào cuối thế kỷ 18, đầu thế kỷ 19 qua con đường giao thương, buôn bán. Hiện nay trên địa bàn xã có gần 60 hộ, với hơn 220 nhân khẩu. Sự hiện diện của những người Lào đã tạo nên nét giao thoa, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa dân gian Việt Nam.

Đ.T